Carlos Amorales: I Speak No Dutch

I Speak No Dutch gaat over de ervaring die je hebt als je aankomt op een plek waar je de taal niet spreekt en over wat het betekent om een buitenstaander te zijn. Het gaat over de barrière die taal kan zijn in communicatie en door vertaling en ook over hoe een gezamenlijke taal juist kan leiden tot verbinding.
Carlos Amorales schreef voor dit werk teksten en muziek en ontwikkelde, deels samen met een groep zangers, een heel nieuwe taal in diverse tekens. Hij brengt deze samen met een groep zangers ten gehore waarbij hij als beeldend kunstenaar de zangers zal leiden met deze tekens en tekeningen.

De teksten van de liedjes, geschreven en op muziek gezet door Carlos Amorales en zijn team, zijn verhalen van zijn persoonlijke ervaringen als nieuwkomer in Nederland. Carlos Amorales gaat niet als een traditioneel dirigent te werk. Hij leid de zangers door middel van tekeningen die hij in de periode juli – oktober 2022 gemaakt heeft. De tekeningen hebben een relatie met vier songs die hij heeft geschreven. Deze tekeningen zijn verder ontwikkeld met de zangers tot een nieuwe taal.

De zangers spelen een belangrijke rol bij het ontwikkelen van de performance. In diverse gesprekken geven zij samen met de kunstenaar de performance verder vorm. Daarbij laten de zangers zich inspireren door de tekeningen van Carlos en de kunstenaar zich inspireren door de (muzikale) associaties) van de zangers.
Muzikaal adviseur Rohan Poldervaart begeleidt dit proces.

Muurschilderingen
De tekens die Carlos ontwikkelde zijn ook aangebracht als muurschildering. In de parkeergarage onder het Jaarbeursplein is deze muurschildering tijdelijk aangebracht. In ZIMIHC theater Wittevrouwen is te muurschildering te zien op de 2e etage tijdens openingstijden van het gebouw.

Artistieke film en documentaire
Carlos maakte samen met kunstenaar Jeroen Kooijmans een artistieke film van de performance I Speak No Dutch. Daarnaast werd een documentaire gemaakt die het werkproces van Carlos in Utrecht in beeld brengt.

Op uitnodiging van Stichting Kunst in het Stationsgebied
I Speak No Dutch is tot stand gekomen tijdens een aantal werkperiodes van Carlos Amorales, op uitnodiging van stichting Kunst in het Stationsgebied. Sinds 2018 bezocht hij Utrecht met regelmaat en deed hij onderzoek voor dit nieuwe kunstproject. Het maakt onderdeel uit van de activiteiten van de stichting en werd inhoudelijk begeleid door een team van curatoren. Kunst in het Stationsgebied onderzoekt door middel van opdrachten de kracht van kunst in de openbare ruimte bij vraagstukken als wat maakt een stad? hoe leven we samen? en hoe begrijpen wij elkaar (niet)? De productie is in handen van ZIMIHC.

Over de kunstenaar Carlos Amorales
Carlos Amorales is een internationaal erkend beeldend kunstenaar. In 2019 had hij een solotentoonstelling in Stedelijk Museum Amsterdam. In zijn artistiek onderzoek is Amorales geïnteresseerd in taal en de (on)mogelijkheid om te communiceren via geluiden, gebaren en symbolen. Dit onderzoek kan allerlei vormen aannemen: tekeningen, animaties, sculpturen, (geluids)installaties, films en performances. In 2017 deed hij mee aan de Biënnale van Venetië, waar hij Mexico vertegenwoordigde met zijn installatie ‘Life in the folds’. Hiervoor ontwierp hij een nieuw abstract alfabet bestaande uit 74 elementen, dat het uitgangspunt vormden voor keramische fluitjes (‘ocarina’ genaamd) met verschillende geluiden, die ieder stonden voor een bepaalde (abstracte) letter. Een animatiefilm, waarbij de uitgesneden figuren gebaseerd waren op diezelfde abstracte vormen toonde het verhaal van immigranten in Mexico die werden gelyncht. Amorales ontwikkelde een gecodeerde taal om daarmee het verhaal te kunnen vertellen over deze misstanden, die hij vervolgens omzette in geluid (de fluitjes) en en beeld (de animatie).

Artistiek Onderzoek ‘I Speak No Dutch’
Ditzelfde principe was ook het uitgangspunt voor zijn artistiek onderzoek in Utrecht. Taal omvormen in een nieuw schrift met noten en toonhoogtes, die door iedereen nieuw aangeleerd kan worden en uitgaat van een gelijk startniveau. In Utrecht ontwikkelde hij een multidisciplinair onderzoek dat in 2019 startte met het Nederlandse Kamerkoor en de Mexicaanse componist en dirigent Carlos Itturalde. Een zelfontworpen notenschrift, gerelateerd aan het alfabet, waarbij taal en de menselijke stem het uitgangspunt vormde, was de basis voor het zoeken naar een universele taal. Thema was het onderzoek naar de ideologie van de vele culturen die in de stad leven en hoe we deze met elkaar kunnen verbinden door een nieuwe universele taal.

Vervolgens werkte Amorales vanaf 2021 met een projectkoor dat hij met behulp van ZIMHIC samenstelde, om uit te proberen of de zangers op basis van een aantal afspraken een nieuwe, universele manier van communiceren konden realiseren. Dit bleek nog niet eenvoudig. Hij bezocht daarop workshops en lezingen op het festival Leading Voices in Utrecht in juli 2022 om te onderzoeken of hij als dirigent zou kunnen optreden met een door hemzelf ontwikkelde dirigeertaal, gebaseerd op zijn eigen tekeningen. Hij onderzocht hoe hij met inzet van zijn eigen beeldende middelen een vocaal kunstwerk kan maken en hoe de zangers daar hun eigen draai aan kunnen geven .

Amorales componeerde zelf de muziek samen met componist Julian Lede en schreef de teksten van de liederen. Diego Espinosa hielp met het technische aspect van dirigeren van de zangers. De problematiek van je een buitenstaander voelen door taal, met betrekking tot (kunst)disciplines of op andere vlakken, komt niet alleen tot uiting in het zoeken naar een nieuwe universele taal, maar ook in de songteksten die gaan over de eenzaamheid, het ontheemd zijn en de onmogelijkheid om te communiceren in de Nederlandse taal. Hij beschrijft dat aan de hand van zijn eigen ervaringen bij aankomst in Amsterdam in 1992 toen hij naar Nederland kwam voor zijn opleiding aan de Rietveld academie en de Rijksacademie.

Amorales maakte naast de muurschilderingen en de tekeningen ook een film van de performance i.s.m. Jeroen Kooijmans.  Het plan is om het project ‘I Speak No Dutch’ op te nemen in de zomertentoonstelling 2024 van het Centraal Museum. Op basis van die presentatie zal het museum in samenspraak met Carlos Amorales bepalen welke onderdelen van het werk daarna opgenomen worden in de vaste collectie.

Meer informatie
Meer weten over Carlos Amorales? Check dan de website van het Stedelijk Museum Amsterdam, waar hij van november 2019 tot en met juni 2020 een solo tentoonstelling had.